Göbeklitepe & The Cult of the Cosmic Serpent. Υπήρξε άλλος πολιτισμός πριν από εμάς;

Göbeklitepe & The Cult of the Cosmic Serpent. Υπήρξε άλλος πολιτισμός πριν από εμάς;

Με αφορμή το τελευταίο video του πολύ καλού και αγαπημένου you tube καναλιού MysteriousMiddleEast, ακολουθεί μια παρουσίαση του ζητήματος του Göbeklitepe. Στο τέλος του άρθρου υπάρχει σύνδεσμος προς το video και το κανάλι.

Η ανακάλυψη του Göbeklitepe στη νοτιοανατολική Τουρκία έφερε τα πάνω κάτω στην κατανόηση της ανθρώπινης ιστορίας. Πρόκειται για έναν χώρο που χρονολογείται περίπου στο 9600 π.Χ., δηλαδή σχεδόν 7.000 χρόνια πριν τις πυραμίδες της Αιγύπτου. Οι τεράστιες λίθινες στήλες, διακοσμημένες με σύμβολα ζώων και μυστηριώδεις φιγούρες, στέκονται σαν αινιγματική μαρτυρία ενός πολιτισμού που δεν θα έπρεπε σύμφωνα με τα επίσημα αρχαιολογικά δεδομένα να υπάρχει σε εκείνη την εποχή.

Το Göbeklitepe δεν είναι απλώς ένας ναός. Είναι ένα μνημείο που φανερώνει συλλογική οργάνωση, τεχνογνωσία και συμβολική σκέψη πολύ πιο ανεπτυγμένη από ό,τι θα περίμενε κανείς από «κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες». Και αυτό το γεγονός ανοίγει ξανά μια παλιά συζήτηση: μήπως πριν από τον γνωστό μας πολιτισμό υπήρξε άλλος;

Η επικρατούσα άποψη της αρχαιολογίας μέχρι τη δεκαετία του 1990 ήταν ότι η αγροτική επανάσταση (περίπου το 8000–7000 π.Χ.) δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη γέννηση της θρησκείας και της αρχιτεκτονικής. Όμως το Göbeklitepe ανατρέπει αυτή τη γραμμική αφήγηση.

Στον λόφο κοντά στη Şanlıurfa ανακαλύφθηκαν κυκλικά συγκροτήματα με μεγαλιθικές στήλες σε σχήμα Τ, ύψους έως και 5 μέτρων. Σκαλισμένα επάνω τους βρίσκουμε φίδια, αλεπούδες, σκορπιούς, αγριογούρουνα, ακόμα και αφηρημένα γεωμετρικά σύμβολα. Η λεπτομέρεια και η δύναμη αυτών των εικόνων δείχνουν μια ανεπτυγμένη κοσμοαντίληψη.

Κι όμως, εκείνη την εποχή σύμφωνα με την παραδοσιακή αφήγηση οι άνθρωποι δεν είχαν μόνιμους οικισμούς, δεν καλλιεργούσαν ακόμη συστηματικά τη γη, και δεν διέθεταν μέταλλο ή τροχό.

Το Göbeklitepe έθεσε τα ερωτήματα:

– Μήπως η θρησκεία και η συμβολική σκέψη προηγήθηκαν της γεωργίας;

– Και μήπως αυτοί οι μνημειακοί χώροι υπήρξαν η αιτία για την ανάπτυξη της κοινωνικής οργάνωσης και όχι το αποτέλεσμα;

Ένα ακόμη αίνιγμα είναι ότι το Göbeklitepe δεν εγκαταλείφθηκε απλώς: θάφτηκε σκόπιμα γύρω στο 8000 π.Χ. Οι κύκλοι των κιόνων γέμισαν με χώμα και χαλίκια. Γιατί μια κοινότητα να επενδύσει τόσο μόχθο για να δημιουργήσει κάτι τόσο επιβλητικό και ύστερα να το σκεπάσει προσεκτικά;

Κάποιοι ερευνητές μιλούν για τελετουργικό «κλείσιμο» του χώρου. Άλλοι βλέπουν ένδειξη ότι η γνώση που κρυβόταν εκεί δεν έπρεπε να χαθεί, αλλά ούτε και να παραδοθεί σε λάθος χέρια.

Στην παράδοση πολλών λαών ο όφις εμφανίζεται ως κοσμικό σύμβολο:

– Στην Ινδία, ο Ananta Shesha, το κοσμικό φίδι, φέρει τον θεό Βίσνου στον αέναο ωκεανό.

– Στην αμερικανική ήπειρο, οι Μάγια μιλούν για τον Κουκουλκάν, το φτερωτό φίδι.

– Στην Αφρική, ο Νταουντόμι και άλλα πνεύματα-φίδια συμβολίζουν τη γονιμότητα και τη δημιουργία.

– Στην εβραϊκή και χριστιανική παράδοση, το φίδι συνδέεται με τη γνώση και τον πειρασμό.

Στο Göbeklitepe οι απεικονίσεις φιδιών είναι πανταχού παρούσες. Μήπως λοιπόν υπήρχε μια πρωτο-μυθολογία του «Κοσμικού Όφεως», που αργότερα διαδόθηκε και πήρε διαφορετικές μορφές ανά τον κόσμο;

Ο ανθρωπολόγος Jeremy Narby στο βιβλίο του The Cosmic Serpent υποστηρίζει ότι οι παραδόσεις για φίδια ίσως συνδέονται με ένα αρχαϊκό όραμα της ίδιας της ζωής: την εικόνα της διπλής έλικας του DNA. Αν και αμφιλεγόμενο, το επιχείρημα δείχνει πως ο συμβολισμός του όφεως μπορεί να έχει βαθύτερες ρίζες από όσο φανταζόμαστε.

Ο συγγραφέας και ερευνητής Graham Hancock έγινε γνωστός για τις θεωρίες του περί ύπαρξης ενός προηγμένου πολιτισμού που προϋπήρξε του καταγεγραμμένου, στο βιβλίο του Magicians of the Gods συνδέει το Göbeklitepe με τον κατακλυσμό του Younger Dryas (περίπου το 10.800–9.600 π.Χ.), όταν κοσμικά γεγονότα ή κομήτες φέρονται να προκάλεσαν τεράστιες κλιματικές αλλαγές.

Σύμφωνα με τον Hancock, το Göbeklitepe ίσως χτίστηκε από επιζώντες αυτού του πολιτισμού «φορείς γνώσης» που πέρασαν μύθους και τεχνογνωσία στους «νεολιθικούς» ανθρώπους.

Παρόμοιες ιδέες συναντάμε και σε αρχαίους μύθους: οι Έλληνες μιλούν για τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, οι Σουμέριοι για τον Ζιουσούδρα, οι Εβραίοι για τον Νώε. Μήπως όλοι αυτοί αναφέρονται σε πραγματικά γεγονότα που σφράγισαν τη μνήμη της ανθρωπότητας;

Η παραδοσιακή αρχαιολογία παραμένει πιο επιφυλακτική: θεωρεί το Göbeklitepe έργο κυνηγών-τροφοσυλλεκτών που είχαν αναπτύξει κοινωνικές και τελετουργικές πρακτικές πολύ νωρίτερα απ’ όσο νομίζαμε. Οι στήλες και τα σύμβολα ήταν πιθανώς μέρος λατρευτικών τελετών για ζώα-τοτέμ, για πνεύματα φύσης ή για πρωτόγονες θεότητες.

Ωστόσο, οι εναλλακτικοί ερευνητές βλέπουν στο Göbeklitepe κάτι περισσότερο: μια «πρώτη μνήμη» ενός πολιτισμού που χάθηκε. Ενός πολιτισμού που ήξερε περισσότερα για τον ουρανό, τα άστρα, και τον κύκλο της ζωής απ’ όσο επιτρέπεται να υποθέσουμε.

Μάλιστα, αρκετοί σημειώνουν ότι τα σχέδια στις στήλες ίσως κρύβουν αστρονομικούς χάρτες. Ορισμένοι ερευνητές (όπως οι Sweatman και Tsikritsis) υποστήριξαν ότι συγκεκριμένα μοτίβα απεικονίζουν αστερισμούς και ενδεχομένως την πτώση κομητών.

Αν συγκρίνουμε το Göbeklitepe με άλλες αρχαίες παραδόσεις, προκύπτουν ανατριχιαστικές ομοιότητες:

– Οι στήλες σε σχήμα Τ θυμίζουν ανθρωπόμορφες θεότητες χωρίς πρόσωπο, αντίστοιχες με αγάλματα σε άλλες πρωτοϊστορικές κοινωνίες.

– Οι κύκλοι φέρνουν στον νου τις μεγαλιθικές δομές της Ευρώπης, όπως το Στόουνχεντζ, αλλά πολύ παλαιότερα.

– Ο συμβολισμός των ζώων θυμίζει τις σπηλαιογραφίες της Λασκώ και του Αλταμίρα.

Μήπως όλα αυτά τα μνημεία αποτελούν «αντηχήσεις» μιας κοινής κοσμοαντίληψης που προϋπήρξε του γνωστού πολιτισμού;

Αν δεχτούμε ότι το Göbeklitepe ήταν λατρευτικό κέντρο, τότε οι στήλες του ίσως λειτουργούσαν ως πύλες μύησης. Οι απεικονίσεις ζώων θα μπορούσαν να συμβολίζουν δυνάμεις της φύσης, ενέργειες του κόσμου ή ακόμη και «πνευματικούς οδηγούς».

Ο «Κοσμικός Όφις» εδώ αποκτά μια άλλη διάσταση: όχι μόνο ως μύθος, αλλά ως σύμβολο της μετάβασης από το ανθρώπινο στο υπερανθρώπινο, από τη γήινη ύπαρξη στη γνώση του σύμπαντος.

Το Göbeklitepe είναι κάτι περισσότερο από αρχαιολογικό μνημείο. Είναι πρόκληση στη μνήμη της ανθρωπότητας. Μας αναγκάζει να ξανασκεφτούμε τι γνωρίζουμε για την προϊστορία, για τον ρόλο της θρησκείας, της τέχνης, και της γνώσης.

Ίσως να μην μάθουμε ποτέ αν υπήρξε προηγούμενος πολιτισμός πριν από εμάς. Αλλά οι στήλες του Göbeklitepe, σιωπηλές κάτω από τον τουρκικό ήλιο, συνεχίζουν να μας ψιθυρίζουν πως η ιστορία δεν είναι ποτέ τόσο απλή όσο νομίζουμε.

Ο Κοσμικός Όφις, σύμβολο δημιουργίας, γνώσης και μυστήριου, εξακολουθεί να τυλίγει την ανθρωπότητα με το αίνιγμά του. Και ίσως, κοιτώντας το Göbeklitepe, να κοιτάμε στην πραγματικότητα τον καθρέφτη ενός κόσμου που υπήρξε – ή που πρόκειται να ξαναγεννηθεί.

—

Οι σύνδεσμοι προς το video ” Göbeklitepe & The Cult of the Cosmic Serpent: Did Another Civilization Exist Before Us? ” και το κανάλι MysteriousMiddleEast. 

MysteriousMiddleEast : 

https://www.youtube.com/@MysteriousMiddleEast

Göbeklitepe & The Cult of the Cosmic Serpent: Did Another Civilization Exist Before Us? :

https://youtu.be/geQaeOu2FQs?si=aNlYbPcfZL-WeUBg