Erich Anton Paul von Däniken. Ο πατέρας των αρχαίων αστροναυτών και η παρακαταθήκη του.
Erich Anton Paul von Däniken. Ο πατέρας των αρχαίων αστροναυτών και η παρακαταθήκη του.
Ο Erich von Däniken γεννήθηκε στις 14 Απριλίου 1935 στο Zofingen της Ελβετίας. Αν και μεγάλωσε σε ένα καθολικό περιβάλλον και φοίτησε σε Ιησουιτικό σχολείο, από νωρίς έδειξε ενδιαφέρον για τα μυστήρια της ανθρώπινης ιστορίας, αλλά και για την πιθανότητα ύπαρξης εξωγήινης ζωής. Η περιέργειά του δεν περιορίστηκε ποτέ στα όρια του συμβατικού, γεγονός που τον οδήγησε σε μια ζωή γεμάτη εξερεύνηση, αμφισβήτηση και κατά πολλούς ριζοσπαστικές θεωρίες.
Πριν γίνει παγκοσμίως γνωστός, ο von Däniken εργάστηκε σε ξενοδοχεία και ως μάνατζερ εστιατορίων, ενώ παράλληλα μελετούσε αρχαία κείμενα, μυθολογία και αρχαιολογία. Η αληθινή του έκρηξη στον κόσμο των ιδεών ήρθε το 1968, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο “Erinnerungen an die Zukunft” (Chariots of the Gods? στα Αγγλικά). Στο έργο αυτό, ο von Däniken πρότεινε πως πολλοί από τους αρχαίους θεούς που περιγράφονται στους πολιτισμούς της Γης δεν ήταν παρά εξωγήινοι επισκέπτες που παρεξηγήθηκαν ως θεότητες λόγω της τεχνολογικής τους ανωτερότητας.
Το βιβλίο έγινε παγκόσμιο best-seller και μεταφράστηκε σε περισσότερες από 30 γλώσσες. Πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα και έβαλε τον όρο “Ancient Astronaut Theory” στο διεθνές λεξιλόγιο, ανοίγοντας έναν νέο τομέα εναλλακτικής γνωσιολογίας που θα επηρέαζε πλήθος συγγραφέων, ερευνητών και δημιουργών επιστημονικής φαντασίας.
Η κεντρική ιδέα των θεωριών του von Däniken είναι ότι αρχαίοι πολιτισμοί όπως οι Αιγύπτιοι, οι Σουμέριοι, οι Μάγια, οι Ίνκας και οι Ινδοί ήρθαν σε επαφή με εξωγήινες οντότητες, οι οποίες τους μετέδωσαν γνώσεις τεχνολογίας, αστρονομίας, μηχανικής και θρησκευτικών αντιλήψεων. Ο ίδιος πίστευε ότι πολλοί από τους αρχαίους ναούς, αγάλματα και μνημεία (όπως οι Πυραμίδες της Γκίζας, το Στόουνχεντζ, οι γραμμές της Νάσκα, το Puma Punku στη Βολιβία κ.ά.) δεν μπορούν να εξηγηθούν επαρκώς από τη συμβατική επιστήμη ή ιστορία, και συνεπώς ίσως είναι απομεινάρια επισκέψεων εξωγήινων πολιτισμών.
Ο von Däniken δανείστηκε επίσης ερμηνείες από μυθολογικά και θρησκευτικά κείμενα, όπως η Βίβλος, τα Σανσκριτικά έπη, και τα μυστικά αρχεία της Αιγύπτου, για να υποστηρίξει ότι πολλές θεοφάνειες, οράματα και “θαύματα” μπορεί να είναι παρανοημένες επαφές με προηγμένες μορφές ζωής.
Ο von Däniken επηρεάστηκε έντονα από προηγούμενους ερευνητές όπως ο Charles Fort ο οποίος συνέλεγε ανεξήγητα φαινόμενα και τα αμφισβητούσε με χιούμορ και ειρωνεία και τον Harold T. Wilkins. Παράλληλα, ο ίδιος ενέπνευσε μια ολόκληρη γενιά συγγραφέων και θεωρητικών όπως ο Zecharia Sitchin, ο Giorgio A. Tsoukalos και άλλοι. Η επιρροή του επεκτάθηκε επίσης στον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας. Ταινίες όπως το Stargate (1994), καθώς και τηλεοπτικές σειρές όπως το Ancient Aliens, φέρουν έντονα το αποτύπωμα των ιδεών του.
Ο von Däniken διέσχισε σχεδόν όλο τον κόσμο για να ερευνήσει επιτόπου τις τοποθεσίες που σχετίζονται με τις θεωρίες του. Ταξίδεψε στην Αίγυπτο, τη Νότια Αμερική, την Ινδία, την Καμπότζη, τη Βολιβία, τη Μογγολία, τη Νότια Αφρική, το Μεξικό, αλλά και σε απομονωμένα νησιά του Ειρηνικού. Συνδύασε την προσωπική του παρατήρηση με φωτογραφίες, αρχαιολογικές λεπτομέρειες και συνεντεύξεις με τοπικούς μελετητές, για να συγκεντρώσει υλικό που υποστήριζε τις απόψεις του.
Οι επικριτές του von Däniken είναι πολυάριθμοι και περιλαμβάνουν επιστήμονες, αρχαιολόγους, ιστορικούς και θεολόγους. Πολλοί τον κατηγορούν για ιστορικές ανακρίβειες, λογικά άλματα, απουσία ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης και σε ορισμένες περιπτώσεις παραπλανητικές παρουσιάσεις αρχαιολογικών στοιχείων. Σημαντική ήταν η συμβολή της «Skeptical Inquirer» και της ομάδας CSICOP (Committee for Skeptical Inquiry), οι οποίοι αφιέρωσαν δεκάδες άρθρα στην αποδόμηση των θεωριών του.
Επιπλέον, το παρελθόν του von Däniken δεν ήταν αψεγάδιαστο. Το 1970 καταδικάστηκε για απάτη και πλαστογραφία, κάτι που οι επικριτές του χρησιμοποίησαν για να θέσουν εν αμφιβόλω την αξιοπιστία του. Παρ’ όλα αυτά, η δημοτικότητά του δεν επλήγη ιδιαίτερα, και συνέχισε να δημοσιεύει έργα και να μιλά σε συνέδρια παγκοσμίως.
Ανεξαρτήτως της εγκυρότητας των θέσεών του, ο Erich von Däniken έφερε στο φως θέματα που λίγοι τολμούσαν να θίξουν.
Ανέδειξε την ανάγκη για πολυπολιτισμική ματιά στην Ιστορία, ενίσχυσε το ενδιαφέρον για την αρχαία αρχιτεκτονική, και έφερε στο προσκήνιο ξεχασμένα μνημεία και πολιτισμούς. Ήταν, επίσης, πρωτοπόρος στη διάδοση της ιδέας ότι η ανθρωπότητα ίσως να μην είναι μόνη στο Σύμπαν μια ιδέα που σήμερα εξετάζεται ακόμα και από σοβαρούς αστροφυσικούς και επιστήμονες, έστω υπό διαφορετικό πρίσμα.
Ο von Däniken έχει συγγράψει πάνω από 40 βιβλία, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν τα :
– Chariots of the Gods? (1968)
– The Gods Were Astronauts (2001)
– History is Wrong (2009)
– The Eyes of the Sphinx (1996)
Συνολικά, τα έργα του έχουν πουλήσει πάνω από 70 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.
Έχει συμμετάσχει σε ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές παραγωγές, ενώ η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι η σειρά Ancient Aliens (History Channel), της οποίας είναι ουσιαστικός πνευματικός πατέρας.
Το 2003, δημιούργησε στην Ελβετία το Mystery Park (αργότερα Jungfrau Park), ένα θεματικό πάρκο αφιερωμένο στις θεωρίες του για τους εξωγήινους επισκέπτες.
Ο Erich von Däniken είναι μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες και συνάμα επιδραστικές μορφές του 20ού και 21ου αιώνα στον χώρο της εναλλακτικής γνωσιολογίας. Είτε κάποιος συμφωνεί είτε διαφωνεί με τις θέσεις του, είναι αδιαμφισβήτητο πως άνοιξε νέους δρόμους στο φαντασιακό, στην ιστορική αμφισβήτηση και στην ενθάρρυνση της περιέργειας απέναντι στα “ανεξήγητα” της Ιστορίας.
Κατόρθωσε να διαμορφώσει ένα πολιτισμικό φαινόμενο, επηρεάζοντας συγγραφείς, σκηνοθέτες, αρχαιολόγους αλλά και απλούς αναγνώστες που αναζητούν κάτι περισσότερο από τις “επίσημες” αφηγήσεις.
