Josef Allen Hynek. Σκεπτικισμός και φιλοσοφική περιέργεια.
Josef Allen Hynek. Σκεπτικισμός και φιλοσοφική περιέργεια.
Ο Josef Allen Hynek γεννήθηκε στις 1 Μαΐου 1910 στο Σικάγο των ΗΠΑ από γονείς τσεχικής καταγωγής. Εισήχθη στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, όπου απέκτησε το πτυχίο του το 1931 και ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη αστροφυσική το 1935 στο Yerkes Observatory, υπό την επίβλεψη των Otto Struve και William Morgan.
Το 1936 διορίστηκε στο Πανεπιστήμιο Ohio State, όπου διακρίθηκε στη μελέτη φασματικών δυαδικών αστέρων και εξελίχθηκε σε πλήρες μέλος του διδακτικού προσωπικού μέχρι το 1950, ενώ διετέλεσε και αναπληρωτής κοσμήτορας στο μεταπτυχιακό τμήμα.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εργάστηκε ως πολιτικός επιστήμονας στο Johns Hopkins Applied Physics Laboratory, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του ραδιο-προσεγγιστικού πυραυλικού πυροδοτικού ένα κρίσιμο έργο για τον ναυτικό εξοπλισμό των ΗΠΑ. Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στο Ohio State και συνέχισε την ακαδημαϊκή του δραστηριότητα.
Τον Απρίλιο του 1948 προσλήφθηκε ως επιστημονικός σύμβουλος για το αμερικανικό Project Sign, ένα πρώιμο κυβερνητικό πρόγραμμα για την ανάλυση αναφορών UFO. Αρχικά ήταν σκεπτικός: θεωρούσε ότι τα περιστατικά ήταν είτε παρανοήσεις είτε φάρσες, και χαρακτήριζε το φαινόμενο ως πρόσκαιρη μόδα. Ωστόσο πολύ σύντομα άρχισε να αναρωτιέται αν κάποιες περιπτώσεις ήταν πραγματικά ανεξήγητες.
Το Project Grudge (1949–1952) και στη συνέχεια το Project Blue Book (1952–1969) τον καθιέρωσαν ως τον κύριο επιστημονικό ανεξάρτητο αξιολογητή των αναφορών UFO του αμερικανικού στρατού. Σε πολλές περιπτώσεις, όπως στην περίφημη “Michigan swamp gas” υπόθεση, επέδειξε δημόσια την εξήγησή του, με αποτέλεσμα να δεχθεί έντονη κριτική από πολιτικούς όπως ο μελλοντικός πρόεδρος Gerald Ford που τον κατηγόρησαν ότι υποτιμά το θέμα.
Παρά τη δημόσια υποστήριξη στην αρχή, σύντομα άρχισε να διαμαρτύρεται ότι η Air Force επεδίωκε περισσότερο δημόσια εικόνα (PR) παρά επιστημονική έρευνα. Το σύστημα Blue Book χαρακτηρίστηκε από τον ίδιο ως ανεπαρκές ως προς τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, ενώ η έκθεση Condon (1968) οδήγησε στο κλείσιμό του το 1969 ένα γεγονός που τον απογοήτευσε βαθύτατα.
Μετά το κλείσιμο του Blue Book, ο Hynek μετετράπη από σκεπτικιστή σε ένθερμο υποστηρικτή της επιστημονικής μελέτης των UFO. Πλήθος περιστατικών από αξιόπιστους μάρτυρες πιλότους, στρατιωτικούς τον οδήγησαν να επιμείνει στην ανάγκη σοβαρής διερεύνησης.
Το 1972 δημοσίευσε το βιβλίο “The UFO Experience: A Scientific Inquiry”, όπου πρότεινε τρία βασικά επίπεδα των “closer encounters”:
– Πρώτου είδους : απλή παρατήρηση χωρίς ίχνη
– Δευτέρου είδους : καταγραφή φυσικών ίχνων (καμμένα σημεία, ίχνη στο έδαφος κ.λπ.)
– Τρίτου είδους : άμεση επαφή με όντα ή ιπτάμενα αντικείμενα
Το 1975, στο “The Edge of Reality”, συζήτησε μαζί με τον Jacques Vallée την πιθανότητα πολλών διαφορετικών τύπων UFO: φυσικά, εξωδιαστατικά ή υπερφυσικά χωρίς να τα εξαντλεί σε μια απλή εξωγήινη υπόθεση.
Το 1973, ο Hynek ίδρυσε το Center for UFO Studies (CUFOS) στο Σικάγο, ως ανεξάρτητο, επιστημονικό, μη-κερδοσκοπικό οργανισμό αφιερωμένο στη συλλογή, ανάλυση, και έρευνα UFO αναφορών από αξιόπιστους παρατηρητές.
Δημιούργησε το λεγόμενο “Invisible College”, ένα άτυπο δίκτυο επιστημόνων (όπως ο Vallée, Claude Poher, Yves Rocard) που μοιράζονταν δεδομένα και αναλύσεις χωρίς τη δημόσια έκθεση ή την πίεση των μέσων.
Μετά τη συνταξιοδότησή του από το Northwestern το 1978, αφιερώθηκε πλήρως στο CUFOS, που εργάστηκε σε περιστατικά όπως η περίφημη φερόμενη απαγωγή στο Pascagoula του 1973 όπου χρησιμοποίησε πολιτογραφικές δοκιμές και υποστήριξε δημοσίως την αξιοπιστία των μαρτύρων.
Το σύστημα “close encounter” που ανέπτυξε έγινε ευρέως γνωστό και ενέπνευσε τον Steven Spielberg για την ταινία “Close Encounters of the Third Kind” (1977), όπου ο ίδιος ο Hynek εργάστηκε ως τεχνικός σύμβουλος και εμφανίστηκε σε cameo ρόλο. Παράλληλα, αποτέλεσε την κύρια πηγή για τη σειρά “Project Blue Book” του History Channel, όπου το πρόσωπό του παρουσίασε ο ηθοποιός Aidan Gillen.
Στην επιστημονική κοινότητα των UFO, θεωρείται ως «ο πατέρας» της συστηματικής, επιστημονικής μελέτης του φαινομένου.
Ο Hynek εξέφρασε απόψεις που ξεπερνούσαν την παραδοσιακή εξωγήινη υπόθεση:
– Υποστήριξε ότι πολλά περιστατικά εμφανίζουν συμπεριφορές εξωδιαστατικών μορφών ή υπερφυσικών φαινομένων. Π.χ. τηλεπαθητική επικοινωνία, ξαφνική στατικότητα, αλλαγές σχήματος, φωτεινά αντικείμενα που εμφανίζονται μόνο σε φωτογραφίες.
– Πίστευε ότι ίσως υπάρχει μία τεχνολογία που συνδυάζει το φυσικό και το ψυχικό, το υλικό και το πνευματικό χαρακτηριστικό μιας πολύ προηγμένης πολιτείας ή διάστασης πέρα από τις γνωστές διαστάσεις.
– Σε ομιλίες του (π.χ. στο First International UFO Congress, 1977) υποστηρίζει πως δεν υπάρχει μία ενιαία απάντηση· πρέπει να εξεταστεί αν πρόκειται για ένα ενιαίο φαινόμενο ή για πολλά διαφορετικά με διαφορετικές αιτίες.
Η προσωπική του ζωή δεν είναι τόσο γνωστή, πλην ότι παντρεύτηκε δύο φορές και είχε πέντε παιδιά, ανάμεσα στους οποίους ο γιος του, Joel Hynek, κέρδισε Όσκαρ για οπτικά εφέ (π.χ. στην ταινία Predator). Απέκτησε διεθνή αναγνώριση εν ζωή, αλλά και μετά θάνατον: πέθανε στις 27 Απριλίου 1986 σε ηλικία 75 ετών από όγκο στον εγκέφαλο, στο Scottsdale της Αριζόνα. Το Center for UFO Studies πήρε τιμητικά το όνομά του μετά το θάνατό του, και υπάρχει επίσης το αστεροειδές 1842 Hynek, που ανακαλύφθηκε το 1972 και ονομάστηκε προς τιμήν του.
Κληρονομιά και παρακαταθήκη
1. Προώθηση επιστημονικής νοοτροπίας
Ο Hynek θεωρείται πρωτεργάτης του να αναδειχθεί το UFO φαινόμενο σε θέμα έρευνας και συστηματικής μελέτης, παρά «ψευδαισθησιακό ψιλοπράγμα».
2. Σύστημα “Close Encounters”
Η ταξινόμηση σε είδη συναντήσεων (close encounters) έγινε ορόσημο τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στη λαϊκή κουλτούρα.
3. CUFOS Μόνιμη δομή για UFO ερευνά
Το CUFOS θεωρείται το πρώτο ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό κέντρο για μελέτη UFO με προσέγγιση σε επαγγελματικό/επιστημονικό επίπεδο.
4. Θεωρητική εξέλιξη
Η σκέψη του πέρασε από τον κλασικό εξωγήινο χώρο σε πιο ευρύτερες και περίπλοκες θεωρίες: διαστασιακές, ενεργειακές ή υπερφυσικές εξηγήσεις.
5. Πολιτιστική σκιά
Η ταινία του Spielberg και άλλες αναφορές τον μετέτρεψαν σε μορφή σύγχρονης μυθολογίας, ενώ και η τηλεοπτική σειρά Project Blue Book συνέβαλε στη διατήρηση της εικόνας του ως κυρίαρχου επιστημο-ufologist.
Ο J. Allen Hynek συνδυάζει την αυστηρή επιστημονική εκπαίδευση με την εξέλιξη ενός ουσιαστικού μετασχηματισμού: από σκεπτικιστής σύμβουλος του στρατού σε έναν ειλικρινή υπέρμαχο της επιστημονικής μεθόδου και της φιλοσοφικής περιέργειας για τα UFO.
Η κληρονομιά του βρίσκεται όχι μόνο στα βιβλία, τα ακαδημαϊκά νοήματα και τις ταξινομήσεις, αλλά και στην ίδια την κουλτούρα του τρόπου με τον οποίο συζητάμε και ερευνούμε σήμερα το ανεξήγητο.
